Na polecenie biskupa polowego Józefa Guzdka, w Kurii Biskupiej Ordynariatu Polowego przygotowano zasady sprawowania sakramentu pokuty i pojednania dostosowane do obecnej sytuacji epidemii.
W dokumencie przypomniano m.in. o nadzwyczajnych sposobach pojednania z
Bogiem, formie w jakiej w okresie epidemii może być sprawowany
sakrament pokuty, a także o prawie do udzielania rozgrzeszenia ogólnego w
sytuacji zagrożenia niebezpieczeństwem śmierci.
Publikujemy główne założenia dokumentu:
We
wstępie dokumentu zostało podkreślone, że zwyczajnym sposobem
odpuszczenia grzechów ciężkich „jest indywidualna i integralna spowiedź
oraz rozgrzeszenie”. Następnie przypomniano, że w sytuacji wyjątkowo
groźnej pandemii „można, a niejednokrotnie należy, skorzystać z
nadzwyczajnych form pojednania z Bogiem”, przewidzianych przez Kościół.
Jak
zostało zauważone, wierni w czasie trwania pandemii z wielu powodów
(m.in. kwarantanny) mogą nie mieć dostępu do kapłana. W tym
nadzwyczajnym czasie wierni są zachęcani do pozostania w domu. W takiej
sytuacji można „odzyskać stan łaski uświęcającej poprzez akt żalu
doskonałego, czyli wyrażenie skruchy z miłości do Boga”. Skrucha może
być uzewnętrzniona prostą formułą (np. przez akt żalu: „Ach żałuję za me
złości…”). Takiej postawie musi towarzyszyć „szczery zamiar wyznania
grzechów ciężkich w spowiedzi, kiedy to będzie możliwe”. Zostało
podkreślone, że duchowni powinni często przypominać o „zbawiennym
charakterze żalu za grzechy z miłości do Boga”. W tym kontekście
przywołane są słowa papieża Franciszka, który w homilii z 20 marca br.
powiedział: „Czyń to, co mówi Katechizm. Jeśli nie znajdziesz kapłana,
który mógłby Cię wyspowiadać, porozmawiaj z Bogiem, który jest Twoim
Ojcem i powiedz Mu: «Panie, zrobiłem to, i jeszcze tamto… Przebacz mi» i
poproś go z całego serca o przebaczenie, poprzez akt żalu i przyrzeknij
Mu: «Potem się wyspowiadam, ale teraz mi przebacz». I od razu wrócisz
do łaski Bożej”.
Dokument
przypomina też o łasce specjalnego odpustu zupełnego, udzielonego
chorym i licznym grupom wiernych. Dokument w tej sprawie wydała w
ubiegłym tygodniu Penitencjaria Apostolska. Warunkiem otrzymania odpustu
jest oderwanie od grzechu, uczestnictwo za pośrednictwem mediów w
Eucharystii lub innych nabożeństwach albo odmówienie wskazanych modlitw.
Wystarczy wyrażenie pragnienia wypełnienia pozostałych warunków odpustu
(spowiedzi, Komunii Świętej, modlitwy w intencjach Ojca Świętego), gdy
tylko będzie to możliwe.
Przytoczono
także zalecenia Penitencjarii Apostolskiej i dekret biskupa polowego
określające w jakich warunkach, w sytuacji pandemii powinna odbywać się
spowiedź. Podkreślono konieczność zachowania zarówno bezpiecznej
odległości spowiednika od penitenta, jak i wiernych oczekujących na
spowiedź. Zdecydowanie zalecono zrezygnowanie z konfesjonału i
urządzenia do tego celu specjalnego pomieszczenia np. kaplicy,
zakrystii, sali katechetycznej lub biura parafialnegoֲ. „Spowiedzi można
także wysłuchać na otwartej przestrzeni z dala od innych ludzi”,
podkreśla cytowany dekret biskupa polowego.
Następnie
zwrócono uwagę, że „w okresie epidemii podczas sprawowania sakramentu
pokuty mogą wystąpić okoliczności, w których nie będzie wymagane
integralne i pełne wyznanie grzechów”. Podkreślono, że taka sytuacja
może wystąpić w przypadku zaistnienia zagrożenia (np. niebezpieczeństwa
zakażenia) dla penitenta lub spowiednika. Podobne okoliczności mogą
wystąpić, gdy nie można zachować odpowiedniej dyskrecji przy wyznawaniu
grzechów, choćby na sali szpitalnej. W takich warunkach „kapłan według
swojego rozeznania może pouczyć penitenta o konieczności skrócenia
wyznania grzechów”. W przypadku niepełnego wyznania win przez penitenta,
kapłan przed udzieleniem rozgrzeszenia zobowiązuje go do szczegółowego
wyznania grzechów ciężkich podczas najbliższej spowiedzi.
W
dokumencie zostało także podkreślone, że w przypadku bezpośredniego
niebezpieczeństwa śmierci kapłan może udzielić rozgrzeszenia ogólnego
dla wielu penitentów, jeśli nie ma możliwości ich wyspowiadania. Z
sytuacją taką spotykają się czasem kapelani w czasie konfliktów
zbrojnych, ale może do niej dojść także z powodu innych zagrożeń, np.
dalszego rozwoju pandemii i gwałtownego wzrostu zakażeń. „W sytuacji
obecnej epidemii w bezpośrednim niebezpieczeństwie śmierci mogą
znajdować się pacjenci na oddziałach zakaźnych oraz personel szpitalny,
który się nimi zajmuje. W miarę rozwoju zagrożenia ta kategoria może
objąć także inne grupy i osoby”. Zostało dodane, że o potrzebie
udzielenia rozgrzeszenia ogólnego trzeba powiadomić biskupa
diecezjalnego (w przypadku kapelanów jest nim biskup polowy Wojska
Polskiego) lub jeśli nie jest to możliwe należy poinformować go o tym
fakcie po dokonaniu absolucji generalnej. Przypomniano także o obowiązku
wezwania wiernych do aktu skruchy oraz o konieczności postanowienia
wyznania grzechów ciężkich w spowiedzi po ustaniu zagrożenia. Wskazania
kanoniczne oraz liturgiczne odnośnie tej wyjątkowej formy sprawowania
sakramentu pokuty są znane kapelanom wojskowym, wyposażonym w „Mały
rytuał dla kapelanów”, opracowany przez Komisję Liturgiczną Ordynariatu
Polowego w 2018 roku. Znaleźć można je także w „Obrzędach pokuty
dostosowanych do zwyczajów diecezji polskich”.
Na
zakończenie podkreślono, że każda z form sprawowania sakramentu pokuty
„wymaga fizycznej obecności kapłana i penitenta” i nie może być
zastąpiona inną formą komunikacji. Zachęcono jednak, aby wykorzystać
środki komunikacji społecznej „w celu przygotowania wiernych do
odpowiedniego przeżycia spowiedzi w skróconej lub w nadzwyczajnej
formie, a także do podnoszenia na duchu”. Za pośrednictwem mediów
„należy informować wiernych o możliwości przełożenia nakazanej
przykazaniem kościelnym spowiedzi na czas po zakończeniu epidemii,
wzywać do modlitwy oraz tłumaczyć znaczenie i wartość żalu doskonałego”.
Dokument
został przesłany do wszystkich kapelanów Ordynariatu Polowego oraz
umieszczony w dziale dokumenty na stronie ordynariat.pl
Krzysztof Stępkowski
źródło: Ordynariat Polowy WP